Ermeni Soykırımı yıllarında ailelerini kaybeden Ermeni çocuklardan birçoğu, yabancı kadınların özverişli çabaları sayesinde kurtarıldı. 20. yüzyılın başında soykırım hakkındaki haberler, dünyanın tüm köşelerinden misyonerleri Omanlı İmparatorluğu’na çekiyordu. Mağdurlara yardım etmek için gelenler arasında çok sayıda kadın da vardı. İşte o kadınlardan birkaç isim:

Anna Hedvig Büll

Estonyalı Büll, 1911 yılında öğretmenlik yapmak üzere Maraş’a yerleşir. Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilerin katliamları artık başlamıştı. Anna, kimsesiz kalan yüzlerce Ermeni çocuk için Maraş’ta Almanların açtığı yetimhanede çalışmak üzere öğretmenliği bırakır. Birkaç yıl burada öksüz çocuklara annelik yaptıktan sonra Büll, 1922 yılında 150 bin Ermeni göçmenin toplandığı Halep’e gider. Burada Ermeni kadınlar için atölyeler kuran Anna, 250 Ermeni çocuğun eğitimi için de para biriktirmeye başlar. Suriye Ermeni toplumu, kendisi için o kadar çabalayan Estonya’lı kadına “Büll anne” olarak hitap eder. 30 yıl Halep’te yaşayan ve kendi ailesini öyle de kurmayan Anna, 64 yaşında Almanyaya taşınır ve 94 yaşına kadar huzurevinde yaşar. Hayatının son yıllarında başlayan skleroz nedeniyle bildiği tüm altı dilleri unutan Büll’ün, ölüm döşeğinde hatırladığı tek dil, Maraş’ta öğrendiği Batı Ermenicesi olur.

Karen Eppe

Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilerin katliamları hakkında 1902 yılnda basından bilgi alan Danimarkalı misyoner Eppe, Ermenilere yardım etmek için 1903 yılında Urfa’ya gider. 27 yaşındaki genç kadın, burada 300 Ermeni çocuğun bakımıyla ilgilenir. 1915’te Eppe, kendi odasında 50 Ermeni’yi saklayarak kurtarır. Her gün tanıklık ettiiği katliam ve acılar, genç kadının psikolojisine kötü etkiler, Eppe kendini öldürmeye kalkar, ancak saklayarak kurtardığı Ermeniler bu sefer de onun hayatını kurtarır. Ermenilerin yaşam tutkusundan etkilenen Eppe, kendini toparlayarak onları Türkiye’den kaçırmayı planlar.

Nihayet, rüşvet ve yalan yoluyla 50 Ermeniyle birlikte Halep’e kaçmayı başarır. Halep’te de Ermenilere yardım etmeyi unutmayan Danimarkalı kadın, müslüman haremlere kaçırılan 2000 Ermeni kadını ve onların çocuklarını kurtarmayı başarır. Halep’te sıtmadan ölen Karen Eppe, Ermeni Apostolik Kilisesinin usulüne göre Ermeni mezarlığında defnedilir. 1947 yılında Halep’te açılan okula, Karen Eppe’nin adı verili. Okul, 2014 yılında Suriye savaşından zarar görse de bugüne kadar faaliyete devam ediyor.

Bodil Katharine Bione

34 yaşındaki Norveçli misyoner Bione, 1905 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na gider. Çok çabuk hem Türkçe, hem Ermenice öğrenen genç kadın, uzun süre Osmanlı hastanelerinde çalışır. 1915’te Muş’ta tanıklık ettiği katliamları hem kaleme alan, hem de fotoğraflayan Bione, 30 çocuk ile öğretmenleri Margarit Nalbançyan’ın bulunduğu bir resmin arka tarafına “Onları hepsini canlı canlı yaktılar” notunu bırakır. Gördüğü acılara kayıtsız kalamayan Bione, Rafayel adlı bir erkek çocuğu odasında saklayarak kurtarır, daha sonra onu evlatlık alır. Ancak yakında Osmanlı Devleti, yabancı misyonerleri ülkeden kovmaya koyulur. Bione, oğlunu Norveç’e götürür, kendisi Suriye ve Lübnan’daki Ermeni yetimhanelerinde çalışmaya döner. 1922 yılında Aleksandrapol’da (günümüz Gümri’de) bir yetimhane kuran Katharine, Suriye’ye dönerek 1935 yılına kadar buradaki yetimhanelerinde çalışır. Bione, 1960 yılında Norveç’te hayatını kaybeder.