Papa ile Patrik’in Fener Patrikhanesi’nde yapacakları görüşmeden sonra yayınlayacakları ortak bildiri, Hıristyanlık aleminde heyecan uyandırırken, ev sahibi konumundaki Türkiye’de gerçekleşen bu önemli ziyaretin sadece “Papa’nın Türkiye ziyareti” şekline indirgenmesi oldukça yadırganıyor

Papa 14. Leo’nun bugünlerde Türkiye’yi ziyaret edeceği haberlerini ulusal çapta yayınlar yapan TV kanallarından ve yazılı basından izliyorum.

Papa’nın, bin 700 yıl önce İsa Peygamber’in “Tanrının oğlu olduğunun” kabulünü öngören ve Hıristyanlığın temel kuralını oluşturan “ikrar kararının” alındığı 1. İznik Konsili’nin yapıldığı su altından çıkartılan Bazilika’nın temellerini ziyaret edeceği ve orada bir ayin yöneteceği belirtiliyor.

Papa’nın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın resmi davetlisi olarak ilk önce Ankara’da Anıtkabir’i ziyaret edeceği ve ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştükten sonra İstanbul’a ve oradan İznik’e geçeceği duyuruluyor.

Papa’nın İstanbul ziyareti günlerinde Katolik kiliselerini, Ermeni ve Rum Patriklerini de ziyaret edeceğine şöyle bir değiniliyor.

Türk basınında yayınlanan bu haberlerin hepsi doğru.

Ancak Hıristyanlık için son derece önemli olan bu ziyaretin gerçekleşmesinde –her nedense- Patrik Bartholomeos’un vesile olduğuna hiç değinilmiyor.

Bir kere Papa 14. Leo, Patrik Bartholomeos’un daveti üzerine Türkiye’ye geliyor. Bartholomeos bu daveti ilk önce Papa Francesco’ya Kudüs ziyaretleri süresinde ortaklaşa yaptıkları ayinden sonra önermiş; Francesco bu daveti büyük bir coşku ile kabul etmişti.

Papa Francesco, bu yılın başlarında sağlık durumu ağırlaşınca, kendisinden sonra seçilecek Papa’ya “İznik’e mutlaka gidilmesi ve Hısrityanlık kurallarının temellerinin atıldığı İznik’te Patrik Bartholomeos ile ortaklaşa ayin yönetmeleri” vasiyetini bırakmıştı.

Papa 14.Leo da Francesco’nun “1054’te Katolik ve Ortodoks olarak ayrılan(büyük schizma) kilisenin yeniden birleşmesi” amacıyla gösterilen uğraşıları benimsediği için bu vasiyeti yerine getireceğini açıklamıştı.

Papa, aynı zamanda Vatikan Devlet Başkanı ünvanını taşıdığından Türkiye ziyaretini gerçekleştirmesi için Türkiye Cumhurbaşkanlığı’nın resmi daveti gerekiyordu. Ve nitekim öyle de oldu.

Hıristyanlık aleminde Papalık, “Katoliklerin Ruhani” lideri olarak tanınıyor. İstanbul Rum Patrikliği de “Ortodoksların Ruhani lideri” olarak kabul ediliyor.

Bin 700 yıl önce, yani İ.S 325 yılında Katolik-Ortodoks mezhebi ayrımı yoktu. Hıristyanların tek bir kilisesi ve tek bir Ruhani lideri olmasına rağmen “İsa Peygamber’in tanrılığını” tartışmaya açan (Arius fraksiyonu gibi) çeşitli fraksiyonlar vardı.

İstanbul’un –o yıllarda Konstantinopolis’in- başkenti olduğu Doğu Roma (Bizans) imparatorluğu döneminde İmparator Büyük Konstantin, kilise içindeki bu tartışmalara bir son vermek için 1.İznik Konsili’ni gerçekleştirmiş ve Hıristyanlığın ana temelleri bu konsilde alınan kararların sayesinde atılmıştı.

Ancak aradan geçen 729 yıl sonra; yani 1054 yılında Bizans oldukça güçlendiğinden Batı ile çanaklarını ayırmak amacıyla Hıristyanlığın da aynı Latince konuşan Batı ve Helen (Yunan) dilini kabul eden Doğu Roma gibi Katolikler ve Ortodokslar olarak ikiye ayrılmasına neden olmuştu.

Katoliklerin Ruhani liderliği ‘Papa’ların, Ortodoksların Ruhani liderliği ise ‘Patrik’lerin sorumluluğundaydı.

(Bu ayrılmanın kilise tarihinde adı ‘yırtılma’ anlamına gelen ‘Büyük Schizma’ olarak geçer).

Hatta kiliselerin ikiye ayrılması, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun ileri yıllarda zayıflamasına ve aşamalı olarak yok olmasına neden olacaktı.

1204 yılında Katolik Haçlı Orduları, Ortodoks Bizans’ın bu zayıflığından istifade ederek Papa’nın itirazlarına rağmen yön değiştirerek Başkent Konstantinopolis’i işgal etmiş ve yağmalamıştı.

İznik’e çekilen Bizans orduları ise tam 59 yıl sonra Başkent’in Latin işgaline son vermeyi ve Haçlı Ordusu’nu dağıtmayı başaracaktı.

1204 Haçlı işgali ile başlayan zayıflama, yerini 1071’de Malazgirt Savaşı’yla gerilemeye bırakacak, nitekim Osmanlı’nın 1453’te İstanbul’u fethiyle birlikte Bizans haritadan silinecekti.

Papalar ve Patrikler 913 yıl görüşmedi...
Papalar ile Patrikler gerek silahlı gerekse sözlü mezhep savaşları nedeniyle 913 yıl görüşmemişti.

İlk görüşme 1967 yılında İstanbul’da Patrikhane’yi ziyaret eden Papa 6. Paul ile Patrik Athenagoras arasında oldu.

Papa Paul ve sonraki Patrikler, İstanbul’u her ziyaretlerinde 1204 Haçlı işgali için Ortodoksların Ruhani lideri konumundaki Patriklerden özür dilemeyi alışkanlık haline getirmişti. Aralarındaki beddualar kaldırılmıştı.

Bu “özür”, kiliseler arasındaki buzların çözülmesine yardımcı olurken, kiliselerin yeniden birleşmesi için kiliseler arası müzakereleri de başlatmış oldu.

İznik’in önemi kısaca böyle özetlenebilir.

Tarihi gerçeklere ışık tutulmuyor
Ancak Papa’nın bu hafta sonu gerçekleştireceği Ankara- İstanbul ve İznik ziyaretlerinin gerçek önemi kamuoyuna iletilmiyor.

Papa 14. Leo ile Patrik Bartholomeos’un İznik’te gerçekleştirecekleri ortak ayine hiç değinilmiyor bile.

Haberlerde neredeyse Patrik’in adı bile geçmiyor. Papa sanki İznik’i tek başına ziyaret edecekmiş gibi bir hava yaratılıyor.

Papa ile Patrik’in Fener Patrikhanesi’nde yapacakları görüşmeden sonra yayınlayacakları ortak bildiri, Hıristyanlık aleminde heyecan uyandırırken, ev sahibi konumundaki Türkiye’de gerçekleşen bu önemli ziyaretin sadece “Papa’nın Türkiye ziyareti” şekline indirgenmesi oldukça yadırganıyor.

Oysa Türk basınının, ev sahibi olarak bu ziyareti yalnız turistik açıdan değil, bu toprakların Katolik- Ortodoks ayrımı yapmadan, gerçekleri hasır altı etmeden Hıristyanlığın beşiği olarak da görüldüğünü kamuoyuna göstermesi gerekiyor.