Turkiye nin AB uyeligine en muhalif ulke konumundaki Fransa sozde Ermeni soykirimi iddialarinin dunyadaki en buyuk savunucularindan. Ermeni diasporasinin merkezinde yer alan Fransa soykirim iddialarini yillardir gundeminden dusurmuyor. Fransa ve soykirimi kabul eden diger ulkeler Turkiye’nin konuyu tarihciler tartissin’ tezine sicak bakmiyor. Osmanli arsivleri tarafli’ bulunuyor. Bu yaklasim uzerine Osmanli arsivlerini kamuya acan Turk Tarih Kurumu (TTK) Fransiz Ingiliz Rus ve Amerikan arsivlerinde de bir yila yakin suren bir arastirma yapti. Gectigimiz gunlerde sona eren proje cercevesinde ilk olarak Fransa’dan getirilen belgelerin derlenmesi kararlastirildi. Fransiz diplomatik belgelerinin bircogunda Ermenilerin Osmanli icinde yaptigi katliamin yazismalari ortaya cikti. Fransizlarin gizli belgelerinde tehcir (goc) kararindan cok once Ermenilerin ayaklanma faaliyetleriyle suikastlar duzenlenerek Musluman halk arasinda panik olusturulmasi planlarindan bahsediliyor. Fransa Disisleri Bakanligi’yla yapilan bir yazisma belgesinde Ermenilerin Enver ve Talat Pasa’yi oldurecegi ve bunun Itilaf devletleriyle iliskili olarak gerceklestirilecegi bilgisine yer veriliyor. Calismanin koordinatorlugunu yuruten TTK Baskani Prof. Dr. Yusuf Halacoglu’nun belgelerle ilgili olarak Bu konu tarihcilerden olusan bir komisyonda tartisilsin fikrimize neden yaklasmadiklari ortaya cikmistir. yorumunda bulunuyor. TTK’nin yaptigi arastirma sonucu fotokopileri cekilerek Fransa’dan Turkiye’ye getirilen belge adedi 479. Diplomatik belgelerin bircogu gizli’ ibaresi tasiyor. 1. Dunya Savasi sirasinda Osmanli’nin Ermenilerle yasadigi soruna disaridan bir gozle bakma firsati veren belgeleri TTK uc cilt haline getirerek yayinlayacak. Orijinali ve Turkcesi ayri ayri yayinlanacak olan belgeler tehcir oncesi ve tehcir sonrasina isik tutar nitelikte. Osmanli icinde ayaklanan Ermenilerle Fransizlarin silah ve muhimmat alisverisi de Fransiz arsiv belgelerinde mevcut. Ermenilerin Osmanli icinde yaptiklarini en iyi ozetleyen belgelerden biri Rusya’nin Paris buyukelciliginden Fransa Disisleri Bakanligi’na gonderilen Van bolgesinde Ermeniler tarafindan yaklasik 6 bin insanin oldurulmesinin” anlatildigi 14 Mayis 1915 tarihli yazisma. 8 Mayis 1915 tarihli Fransa Disisleri Bakanligi’na cekilen bir baska telgrafta ise Itilaf devletlerinin Ermenileri kullandigi’ goruluyor. Belgede Van’da Ermenilerin ayaklanarak bircok Musluman ve memuru oldurdugune” yer veriliyor. Uluslararasi arsiv calismalariyla ilgili yaptiklari calismalari Zaman’a aciklayan Halacoglu soykirim konusunda Turkiye’yi sikistirmaya calisan ulkelerin bircogunun 1. Dunya Savasi sirasinda Ermenileri kullandigini iddia ediyor. Elde ettikleri belgelerle bunlarin kanitlandigini savunan Halacoglu Osmanli arsivlerine gore Ermenilerin Musluman halk ustunde yaptigi katliamlari biz daha once acikladik. Iste farkli ulkelerden getirdigimiz bu belgeler de bu katliamlari tasdikliyor. Osmanli’nin tehcir karari almasini getiren surecte Ermenilerin ayaklanmalari katliamlari ve planlari bizzat Fransizlarin kendi belgelerinden de gorulebilmektedir.” diye konusuyor. Ermeni ayaklanmasi 14 Mayis 1915’te Rusya’nin Paris Buyukelciligi’nden Fransa Disisleri Bakanligi’na gonderilen yazi soyle: Sazanov’un Iswoybky’ye yolladigi telgrafa gore Van Ermeni kolonisi tarafindan yollanan habercinin elbisesinde dikili olarak Tiflis Ermenilerine getirdigi mektuba gore: Van bolgesinde Ermeniler tarafindan yaklasik 6.000 insanin olduruldugu Van ve Catak savunmasinin devam ettigi top mermilerinin Van’da fazla hasara neden olmadigi cok gec olmadan acilen yardim gerekliligi.” Bu mektubun tarihi 28 Nisan’dir. Rusya’nin Paris ve Londra buyukelcilikleri yukaridaki bilgileri iki kabineye iletmekle gorev bilir.” 8 Mayis 1915 tarihli Seon imzali telgrafin Selanik’ten Fransa Disisleri Bakanligi’na cekiliyor. Telgraf metni soyle: Van’da Ermeniler ayaklanarak Muslumanlari ve memurlari oldurmusler. Belediyenin bulundugu hani dinamitle havaya ucurmuslar ve 16 gun boyunca sehre el koymuslardir. Olaylardan sonra Erzurum’dan yollanan birlikler sehri geri almislar ve Ermenileri oldurmuslerdir. Bu olaylar sonucu Istanbul’da 2.500 ileri gelen Ermeni tutuklanmistir. Evlerinde yapilan aramalarda cok sayida bomba ve dokuman ele gecirilmistir. Kabul etmek gerekir ki Ermeni devrimci derneklerinin niyeti Itilaf devletleriyle iliskili olarak Enver ve Talat Pasa’yi oldurmek ve dinamit kullanarak suikastlarda bulunarak Musluman halk arasinda panik yaratmaktir.”