Dolmabahce Sarayi nin mimari Balyan ailesi degilmis Tarih: 2 Ocak 2007 Kaynak: Zaman Yazan: Habibe Demircan Dolmabahce ve Beylerbeyi Sarayi gibi unlu Osmanli saraylarinin mimari tarih kitaplarinda belirtildigi gibi Ermeni Balyan ailesi degilmis. Ataturk Universitesi Guzel Sanatlar Fakultesi nde 13 yildir Osmanli mimarisi uzerinde arastirmalarda bulunan Yard. Doc. Selman Can Osmanli ya uc kusak hizmet ettigi bilinen Balyan ailesinin mimar degil muteahhit oldugunu soyluyor. Aileden Senekerim Balyan in eseri olarak gosterilen Bayezit Kulesi Kirkor Balyan a ait oldugu belirtilen Rami Kislasi Garabet Balyan a baglanan eski Ciragan Sarayi Nikogos Balyan a mal edilen Ortakoy ve Hirka-i Serif camileri; Basbakanlik Osmanli Arsivleri ndeki belgelere gore Osmanli nin son basmimari Seyyid Abdulhalim Efendi nin eseriymis. Selman Can Dolmabahce Sarayi nin planlarini da o zaman 16 yasinda olan Nikogos Balyan in cizemeyecegini arsivlerin sarayin planlarini cizen kisi olarak son basmimar Seyyid Abdulhalim Efendi yi isaret ettigini belirtiyor. 18. ve 19. yuzyillarda yapilan ve tarihe damgasini vuran Dolmabahce Beylerbeyi ve Valide Sultan saraylari Aynalikavak Kasri Selimiye Kislasi ve yapilari Davutpasa ve Beyoglu Kislasi ve Darphane-i Amire Binasi gibi onemli eserlerde Ermeni Balyan ailesi muteahhit olarak gorev almis. Osmanli Devleti nin mimarlik orgutu Hassa Mimarlar Ocagi nin kaldirilmasiyla etkin hale gelen aile sarayin onemli yapi islerinin ihalesini almis ve bu gelenek 3 kusak devam etmis. Serkis Balyan a Sultan II. Abdulhamid doneminde sermimar-i devlet unvani verilmis. Ancak Selman Can a gore bu paye en ust duzey mimar anlamini tasimiyor. Can Serkis Balyan in saraydaki ozel baglantilari sayesinde bu unvani aldigini soyluyor. Ermeni asilli kalfalarin Turk mimarlari saraydan uzak tutmaya calistigini ve bu sebeple cesitli oyunlar oynadigini da iddia eden Selman Can son donem Osmanli mimarlik teskilati degisiminin bilinmedigine ve gercek mimarlarinin gun yuzune cikmadigina dikkat cekiyor. Can Osmanli arsiv belgelerine dayanarak bazi yapilarin mimarlarini da soyle acikliyor: Mecidiye Kislasi (Taskisla) Serkis Balyan in degil Ingiliz mimar William James Smith in; Yildiz Hamidiye Camii yine Serkis Balyan in degil Rum Nikolaki Kalfa nin; Sarayburnu antrepolari Simon Balyan in degil August Jasmund un eseri. Hatta bu insaatlar yapilirken Serkis Balyan Istanbul da degil Fransa daymis. Ermeni kalfalarin yaptiklari islerde yolsuzluklara karistiklari icin 19. yuzyilda gozden dusmeye basladigini anlatan Yard. Doc. Selman Can devlet basmimari payesi ile onurlandirilan Serkis Balyan in bile buyuk insaat yolsuzluklarina karistigini belirtiyor. Can 1882 yilinda baslatilan ve 4 yilda tamamlanan bir sorusturma neticesinde Serkis Balyan in Sultan Abdulaziz ve II. Abdulhamid doneminde yaptigi yapilardan toplam 300 bin lirayi askin bir meblagi zimmetine gecirdigini ve hakkinda acilan dava ile tum mal varligina el konuldugunu kaydediyor. Balyan Ekim 1888 de sarayin basdoktoru Mavroyani Efendi araciligi ile Sultan II. Abdulhamid tarafindan affedilmis. Serkis Balyan yaptigi insaatlardan bazilari coktugu icin de hapis yatmis. Babasi Garabet Serkis in kefaletle serbest kalmasini saglamis. Ayrica ailenin hicbir ferdinin yabanci kaynaklarda belirtildigi gibi Ecole des Beaux-Arts okulunda egitim almadigi Istanbul Teknik Universitesi nden Aygul Agir in yazismalari sonucunda ortaya cikmis. Belgelerde Serkis Balyan in Ecole des Beaux-Arts ta okudugu soylenen tarihlerde Istanbul da oldugu bilgileri de yer aliyormus. Ayasofya Muze Muduru ve tarihci Dr. Haluk Dursun da Balyan ailesinin muteahhitlige daha yakin oldugunu dogruluyor. Unlu eserlerin mimarlarinin ortaya cikarilmasi gerektigini soyleyen Dursun yillar sonra bile boyle bir bilgiye ulasilmasinin tarihî kultur icin kazanim olacagini dile getiriyor. Dursun sanat tarihcilerinin ve mimarlarin bu konu uzerinde durmasini da istiyor.