Gerard J. Libaridian’ın 1978-2017 arasında yazdığı makalelerden, yaptığı konuşmalardan ve röportajlardan oluşan bu kitap, Ermenistan ve Türkiye devletleri arasındaki ilişkiler ve müzakere süreçleri kadar Ermeni ve Türk halkların ve akademisyenlerin ilişkilerini de kapsamlı bir şekilde ele alıyor. Libaridian, geçmişin yeniden tahayyül edilmesi, bugünün ve geleceğin yeniden tasavvur edilmesine ilişkin öneriler sunarken, Ermeniler ile Türkler arasındaki meselelerin kökenlerini ve meselelerin çözümünü zorlaştıran algıları, önyargıları ve akademik yaklaşımları sorunsallaştırıyor. Ermenistan’ın ve Ermenilerin tarihte oynadığı rolü ve bugün oynayabileceği rolleri, Türkiye’nin resmi tarih yaklaşımının dayattığı sınırları ve iki ülke arasında kurulmuş ve kurulabilecek köprüleri eleştirel ve yapıcı bir yaklaşımla ele alıyor.

“Birbiriyle çarpışan iki milliyetçilik şeklindeki hâkim paradigma çok fazla şeyi verili kabul etmekte ve ʻiki tarih’ yaklaşımını pekiştirmektedir. Kanımca ortak geçmişimiz –mevcut farklılıklar ve bu farklılıkların sonuçları ne olursa olsun ortak bir geçmişimiz vardır– gasp edilmiştir. Kaçınılmaz olarak iç içe geçmiş –kahramanlıkla veya suçla dolu ya da trajik– tarihimiz, ulus-devlete ve milliyetçiliğe mutlak değer atfedenler tarafından rehin alınmıştır.

Peki, bu koşullar altında tarihi anlamak mümkün müdür? Geçmişe dair anlayışımız Birinci Dünya Savaşı sırasındaki olayların ardından (ve bir ölçüde de olayların sonucundan) yarattığımız gerçeklere dair algımıza dayanıyorsa burada gerçek bir tarihten söz edilebilir mi? Yoksa bu partizanca bir anlatıdan mı ibarettir? Bir keresinde bir profesöre, tarihçilerin zaman zaman başarısız tanrılar gibi davrandıklarını söylemiştim: Geleceği istedikleri gibi yaratamayacaklarını anlayınca geçmişi kendilerine göre yeniden şekillendiriyorlar. Kanımca bugün yazılan tarihin ideolojik temellerini sorgulamakla işe başlamalıyız. Sorun orada başlıyor.”

Gerard J. Libaridian