Tehcir uzerine calısan arastırmacı Taner Akcam Taner Akcam İttihat Terakki nin 1912 de yasanan Balkan Bozgunu ndan sonra Anadolu yu butun gayrımuslim unsurlardan temizlemeye karar verdigini ve tehcirin de bu dusuncenin uygulamaya koyulması anlamına geldigini savunuyor. Akcam a gore tehcir sırasında ve sonrasında Anadolu da yasayan Ermeni nufusun en az yarısı oldu. 1915 te ne oldu? - İttihat ve Terakki Ermeni vatandaslarını devletin geleceği icin tehdit olarak gordu ve ortadan kaldırmaya karar verdi. İmha fikri daha once de mevcut olmasına rağmen fiili kararın subat-Mart 1915 te alınmıs olması ihtimali kuvvetlidir. Bu karar doğrultusunda Anadolu nun Ermeni nufusu bulundukları yerlerden Suriye ve Irak collerine olume yollandılar. Daha sonra da gerek bu yolculuk sırasında gerekse vardıkları yerlerde sistematik olarak imha edildiler. Sonucta 1919 Mayısı nda acıklanan resmi Osmanlı rakamlarına gore 800 bin Ermeni imha edildi. PETROSYAN BİR sANSTI Turkiye son yıllarda Bu isi tarihcilere bırakalım tezini savunuyor. Bu tezi nasıl yorumluyorsunuz? - Tarihcilere bırakalım tezi Turkiye nin bulduğu bir tez değildir. Bu fikir Ermenistan ın ilk Cumhurbaskanı Ter Petrosyan a aitti. Ermenistan devletinin ilk kurulus yılları icinde atılmıs son derece sık ve akıllı bir adımdı. Kendisi de tarihci olan Ter Petrosyan Soykırım sorununu hemen cozemeyiz devletler olarak bu konuyu gundemimize almayalım ve zamana yayalım diyerek bu iki sorunu birbirinden ayırmayı teklif ediyordu. Turkiye bu inceliği anlamadı bile ve Ermenistan devletinden diasporadaki soykırım faaliyetlerine son vermesini istedi. Sonucta Ter Petrosyan ın İsi tarihcilere bırakalım teklifi Turkiye den gerekli ilgiyi gormeyince onun basını yedi. Cumhurbaskanlığını kaybetti. Bu kaybedisin nedenleri arasında Turkiye ye asırı yakın olmak arzusu da bir rol oynadı. Siz de bu teze karsısınız anlasılan? - Ortada tuhaf bir durum olduğunu kabul etmeniz gerekiyor. Tarihcilerin hangi konuda karar vermesini istiyorsunuz? Soru ne? Soru 1915 de yasanan katliamlara soykırım denilip denilmeyeceği mi? O zaman bir baska soru daha ekleyelim: 1915 de yasananlara soykırım demedik de etnik temizlik dedik kıtal veya katliam dedik diyelim o zaman yasananlar daha mı az kotu olmus olacak? 1915 soykırım değilse suc olmaktan cıkıyor mu? İstediğiniz rakam oyunlarını yapabilirsiniz sonucta Ermeni nufusun yuzde 40 ile yuzde 60 ı arasında bir kısmının imha edildiği ortadadır. 1915 te yasananlara uluslararası anlasmalar ve 1948 Cenevre Sozlesmesi cercevesinde soykırım demek mumkun mu? - Birincisi altını cizerek tekrar etmek isterim ki bizim su andaki sorunumuz 1915 te yasananların 1948 tanımına uyup uymadığı değildir. Asıl sorun toplumun 1915 uzerine acık ozgur ve serbestce konusabilmesidir. Adı nasıl olsa konulur inanın bu isin en kolay tarafıdır. Tehcirin butun Ermenilere yonelik olduğunu dusunmuyorsunuz herhalde? - Ermenilere karsı alınan onlemleri bir savas tedbiri olarak dusunmek yanlıstır ve bir on hikâyesi vardır. Zaten Ermeniler savas bolgesinden değil tum Anadolu dan surulmuslerdir ve Ermeni olmak surulmek icin yetmistir. Ermeni tehciri ve imhası İttihat ve Terakki Partisi nin 1912 Balkan yenilgisi sonrasında karar verdiği Anadolu nufusunu homojen Musluman-Turk bir topluluk haline sokma planının bir parcasıdır. Peki ama herkes tehcire tabi tutulmuyor. - Bunların onemli bir kısmı palavradır. Sadece savas bolgesinden Ermenilerin surulduğu iddia edilir. Doğru değildir. Ermeniler Anadolu nun her yerinden surulmuslerdir. TANER AKCAM KİMDİR ? 1953 yılında Ardahan da doğan Taner Akcam ODTU den mezun oldu. Sol siyasi orgutlerdeki faaliyetlerinden dolayı 1976 da yargılandı ve dokuz yıl hapis cezasına carptırıldı. 1977 de hapisten kacarak politik multeci olarak Almanya ya sığındı. Akcam akademik kariyerini halen Hamburg Universitesi nde surduruyor. BİZ VE ONLAR SOYLEMİ YANLIs Sizce sorunun cozumu icin taraflarin neler yapması gerekir? - İki ulke arasındaki sorun tarihsel ve bugunku sorunlar seklinde iki baslık altında toplanabilir. Bu iki sorunu birbirinden ayırmak iki ulke arasındaki guveni tesis etmek acısından faydalı bir ilk adım olacaktır. Aynı sekilde Turkiye nin Ermenistan sınırını acması Ankara ve Erivan arasında diplomatik iliskilerin kurulması da olumlu bir hava yaratacaktır. İki halkı birbirine yakınlastırmaya yarar mı bu? - Sorunun cozumun ancak ve ancak iki tarafın birbirleriyle doğrudan iliski kurmasıyla mumkundur. İki toplum arasındaki iliskiyi arttırmak icin tarafların birbiri hakkında olusturdukları gercek dısı stereotiplemelerin yerine daha olumlu kavramların konulması gerekir. Aynı sekilde sorunu tartısırken biz ve onlar soylemiyle kurbanlar ve suclular soyleminden uzaklasmak gerekir. Ozellikle 1915 ten hemen hemen yuz yıl sonra bugunku Turkiye insanını fail olarak gosteren veya suclayan bir dilin sorunun cozumune cok katkı yapmadığı biliniyor. Sorun hukuki olmanın otesinde oncelikle ahlakidir. Diasporanın tutumu sorunun cozumunu daha mı isin icinden cıkılmaz bir hale getiriyor? - Ortada diaspora diye tek basına yekpare ele alınması gereken bir butun olduğunu zannetmiyorum. Nasıl ki yurtdısında yasayan Turkler arasında onlarca gorus akım fikir mevcutsa Ermeni diasporası acısından da durum aynıdır. Aralarında ciddi gorus ayrılıkları olan heterojen bir topluluk soz konusudur. Diaspora ana ulkeye gore daima daha muhafazakâr ve daha hırcın olur. Turkiye nin atması gereken adımlar Ermeni diasporasına bağlı değildir. Onun varlığı ile ilgili değildir. Turkiye eğer gerekli adımları atarsa diaspora Ermenileri arasında cok ama cok guclu bir muttefik ve destek bulacaktır. Turk veya Turkiye dusmanlığı yapmak isteyen bir Ermeni orgutunun tarihi ile yuzlesmis alnı ak bası dik bir Turkiye karsısında orgutleyeceği Ermeni bulmakta zorlanacağı ortadadır. Prof. Berktay gercekleri carpıtıyor EMEKLİ BUYUKELCİ VE CHP İSTANBUL MİLLETVEKİLİ sUKRU ELEKDAĞ sukru Elekdağ Prof. Halil Berktay ın soylediklerine itiraz ederek baslıyor soze. Elekdağ a gore tehcirin amacı Ermenileri yok etmek filan değil savas bolgesinden guvenli alanlara nakletmekti. Ayrıca Teskilat-ı Mahsusa ya tehcir sırasında gorev verildiğine dair hicbir somut ipucu veya kanıt da bulunmamakta. 1915 te ne oldu? - Birlesmis Milletler in 1948 tarihli Soykırımın Onlenmesi ve Cezalandırılması Sozlesmesi soykırım eylemini cok acık bir sekilde tanımlamaktadır. Bir eylemin soykırım olabilmesi icin belirli bir grup insanı milliyeti ırkı; etnisitesi veya dini dolayısıyla yok etme niyetinin bulunması icap eder. Prof. Halil Berktay Osmanlı hukumetinin tum Ermenileri sırf Ermeni oldukları icin yok etmek amacıyla hedef aldığını iddia ediyor. Bu doğru değil. Cunku tehcir Berktay ın iddia ettiği gibi tum Ermenileri Ermeni oldukları icin hedef almıyordu. Boyle bir tutum ve kasıt kesinlikle mevcut değildi. Tehcir Kanunu nun cıkarılmasının esas amacı Doğu Anadolu da savas sahasında Osmanlı ordusunun harekâtını engelleyen Ermenilerin imparatorluğun baska bolgelerine naklidir. Kanun Berktay ın iddia ettiği gibi butun Ermenileri kapsamamaktadır. Kimler tehcir kapsamının dısında tutuluyor? - Katolik ve Protestan Ermeniler hastalar Osmanlı ordusunda gorev yapanlar ve aileleri tehcir kapsamına alınmamıstır. Ayrıca merkez ve tasrada bulunan Osmanlı Bankası subeleriyle Reji İdaresi ve Duyun-ı Umumiye de calısan Ermeni devlet memurları devlete sadakat ve iyi halleri goz onunde tutulan kisiler de tehcir uygulaması dısında bırakılmıslardır. Yetim cocuk ve dul kadınlar da sevk edilmeyerek yetimhanelere ve bulundukları yerlerdeki koylere yerlestirilmislerdir. Ayrıca ticaretle uğrasan Ermeniler Ermeni mebus ve aileleri de yerlerinde bırakılmıslardır. Butun bunların yanında İstanbul daki Ermeni toplumu butun savas boyunca Osmanlı devletinin baskentinde hicbir tacize uğramadan huzur ve sukûn icinde yasamıs onlar da tamamen zorunlu goc uygulaması dısında bırakılmıslardır. Siz Almanya nın her tarafında soykırımı uygulayan Hitler in Berlin de Yahudilerin huzur icinde calısmalarına para kazanmalarına ve yasamlarını surdurmelerine musaade edebileceğini dusunebiliyor musunuz? Bu gercekler Berktay ın Osmanlı devletinin Ermenilerin Ermeni oldukları icin yok etme niyetine sahip olduğu iddiasını curutuyor. CANAKKALE DE ERMENİ ASKERİMİZ VAR Bunlar istisna mıydı yoksa boyle genel bir uygulama mı vardı? - Genel uygulama bu yoldaydı. Savas alanı dısında olan devlete hizmet eden ve sadakatinden kusku duyulmayan kisiler goce tabi tutulmadı. Nitekim savas doneminde Ermenilerden olusan askeri birimler cephelerde ates altında sıhhiye hizmeti vermislerdir. Canakkale ve Sarıkamıs savaslarında Ermeni askerler Turklerle birlikte dusmana karsı savasmıslardır. Bu nedenle vatana hizmet faslından bircok Ermeni vatandasımız uzun sure maas almıslardır. Butun bunlar Osmanlı Devleti nin Ermeni uyruklarına karsı bir yok etme niyetinin bulunmadığını acıkca ortaya koyuyor. Bu da Osmanlı devletinin sırf bekasını sağlamak icin mesrû savunma hakkı cercevesinde tehcire basvurduğunu gosteriyor. TALAT PAsA NIN TELGRAFININ ANLAMI Katliamlarda Teskilât-ı Mahsusa nın rolu yok mu? - Bu iddia Ermeni tarihcilerin oteden beri savundukları tezin tekrarından baska bir sey değil. Ancak Ermeniler bu iddialarını bugune kadar belgeleyebilmis değiller. Bu bakımdan Berktay ın bu konuda soyledikleri hicbir somut kanıta dayanmıyor. Bu kurulusa tehcir sırasında gorev verildiğine dair en ufak bir kanıt mevcut değildir. Tehcir sırasında ne kadar insan oldu sizce? - Ermenilerin can kaybına uğradıkları iddiasının inkâr edilecek bir yonu yoktur. Tehcir sırasında kıtlık hastalık ve eskıyalık kadar toplumlararası dusmanlık da gerek Ermeni gerek Turk ve Musluman halkın kayıplarının ağır olmasına yol acmıstır. Ayrıca Osmanlı arsivlerindeki cok sayıda belge Osmanlı Devleti nin tum iyi niyetine rağmen tehciri gerekli duzen ve sorumlulukla uygulayamadığını ortaya koymaktadır. Ermeni propagandacılar savas yıllarında Anadolu topraklarında olen Ermenileri dunyaya Osmanlı zulmunun masum kurbanları olarak tanıtmaya calısmıslardır. Bu propaganda sistematik olarak gerceğin bir bolumunu gozden kacırmaya calısmıstır. Bu da Ermeni katliam ve zulmu sonucunda olen Turk ve Musluman ahalidir. Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Mudurluğu tarafından 1998 de dort cilt halinde yayımlanan Arsiv Belgelerine Gore Kafkasya ve Anadolu da Ermeni Mezalimi adlı eser bilimsel bir kaynak olarak bu teksesliliği gidermis ve bosluğu doldurmustur. Eserin icerdiği belgelerdeki verilere dayanılarak yapılan hesap 1914-1921 doneminde Ermeni katliam ve zulmu sonucunda 517 bin 955 Turk un olduğunu ortaya koymaktadır. sUKRU ELEKDAĞ KİMDİR ? 1924 yılında İstanbul da doğan sukru Elekdağ İstanbul Yuksek Ticaret ve İktisat Okulu nun ardından Sorbon Universitesi ni bitirdi. Elekdağ 1951 yılında Dısısleri Bakanlığı na girdi ve sırasıyla mustesarlık Tokyo ve Washington Buyukelcilikleri nde bulundu. Elekdağ halen CHP İstanbul milletvekili olarak TBMM de gorev yapıyor ve Milliyet ve Sabah gazetelerinde yazıyor.