Dun yani carsamba aksami CNN de yeni bir program ( Tarafsiz Bolge ) yapmaya baslayan Ahmet Hakan yarin (cuma) baslayacak Imparatorlugun Cokus Doneminde Osmanli Ermenileri: Bilimsel Sorumluluk ve Demokrasi Sorunlari konferansini konusmak uzere beni cagirmisti. Seyircilerden gelmis birkac soru da soruldu. Bunlardan biri suydu: Demokrasiden yana olmak mi yoksa ulusal cikar dan yana olmak mi gereklidir? Benim icin ilk degil bu soruyla karsilasmak. Tam tersine hayatim boyunca karsilastim. Cunku hayatim boyunca bu ulkede insanlara ulusal cikar in her seyden onemli oldugu anlatildi. Benim kisisel hayatim baslamadan once de ayni sey anlatiliyordu. Onun icin bu ulkede mektep medrese gorenler mektep medresede ulusal cikar ogrenirler; sonra Bilenler bilmeyenlere anlatsin hesabi mektep medrese gormemis olanlara ayni seyi ogretirler. Daha yeni -hâlâ devam ettigi de soylenebilir- Turkiye icin buyuk felsefi sorun degil miydi? Demokrasi mi Cumhuriyet mi? deniyordu. Neydi bunun anlami? Cumhuriyet dusmani dinci bir kadro isbasina geldi. Bunlar secilerek geldi. Yani gelisleri demokratik . Ama Cumhuriyet i yikacaklar. O halde demokrasiyi askiya alip bunlari bir darbeyle indirmek gerekiyor. Once Cumhuriyet sonra sirasi gelirse demokrasi! Bizim tarihimizde Once X diyerek demokrasiyi tepelemenin kim bilir kac ornegi vardir. Onun icin bu soru uc asagi bes yukari bu sekilde soruldugunda alismisizdir yadirgamayiz. Oysa daha sorunun formullenmesi asamasinda yadirgamaliyiz. Demokrasi gerekli degilse Cumhuriyet niye? Bu dunyada en demokratik ama ayni zamanda en mureffeh her bakimdan en ileri saydigimiz ulkeler Cumhuriyet degil Monarsi. Buna karsilik yiginla da fasist Cumhuriyet var. Biri batip biri cikiyor ama dunyanin hatiri sayilir bir kesimini de bunlar olusturuyor. Boyle bir sorunun sorulmasi soranin zihninde demokrasi nin zaten feda edilebilir bir sey olarak goruldugunun isareti. Ve tabii ulusal cikar in ne oldugunu ayrica ne olmasi nasil tanimlanmasi gerektigine kimin karar verdigini sormamiz gerekiyor. Demokratik dedigimiz ulkelerde oyle tek bir ulusal cikar yoktur. Aklima geliveren bir ornek: 1960 ta Nixon a gore Amerika nin ulusal ve uluslararasi cikari Kemoy adalarinin silahlandirilmasindan Kennedy ye gore tam tersine silahsizlandirilmasindan geciyordu. Hangisi dogru? Demokratik rejimde buna halk karar verir ve kararini oylariyla belli eder. Ama daha dikkatli bir dille konusacaksak neyin dogru oldugunun cevabi degildir secim sonucu. Tarihin o asamasinda halkin cogunlugunun hangi politikayi daha akilci buldugunun cevabidir. Ve zaten A sikki ulusal cikara uygundur demenin ya da tersini iddia etmenin herhangi bir nesnel zemini yoktur. Konuya oteki yanindan baktigimizda soyle olsun diyen Nixon onun oyle olmasini baska bir yigin seyin de oyle veya boyle olmasina baglayan genel bir politikayi soyluyor Kennedy de ayni seyi yapiyor. 1950 de Almanya da bir politikaci cikip Holoskost u kabullenmek bizim Ulusal cikarlar imiza aykiridir diyebilirdi. Muhtemelen destek de gorurdu. Zaten o nedenle Willy Brandt soykirim anitinin onunde diz cokunce Almanya da cok tepki cekti. Ama bu politika yurudu ve bugun Almanya nin dunyanin saygideger toplumlari arasinda bulunuyor olmasinda bu politikanin da onemli bir yeri var. Bu saygidegerlik Almanya nin odedigi tazminattan cok daha onemli. Buyurun karar verin para odememek mi ulusal cikar bu saygidegerligi elde etmek mi? Konu zengin ve zaten ne zamandir ele aldigim temalarin tam merkezinde duruyor. Onun icin devam edecegim.